[Το παρακάτω άρθρο περιλαμβάνεται στο 2ο τεύχος του δελτίου πληροφόρησης “Εργατική Υπόθεση”]
Κι αυτή την γιορτινή περίοδο, οι δρόμοι της πόλης γέμισαν φωτάκια, οι πλατείες χριστουγεννιάτικα δέντρα και φυσικά κάθε είδους κατάστημα στο λιανεμπόριο ακολουθεί το πρότυπο της «κιτς λάμψης» των γιορτών, καλώντας μας να μπούμε μέσα για να αγοράσουμε. Είναι η περίοδος της «κατανάλωσης» που περιμένουν πώς και πώς οι κάθε λογής καταστηματάρχες για την αύξηση του τζίρου τους. Αφίσες για «προσφορές», διαφημίσεις για κάθε είδους δώρο για τα Χριστούγεννα, υπερπροβολή των εμπορικών δρόμων και καταστημάτων στα δελτία ειδήσεων συνθέτουν το «χριστουγεννιάτικο» σκηνικό που γίνεται όλο και πιο έντονο όσο μπαίνουμε πιο βαθιά στην εορταστική περίοδο. Η καπιταλιστική αγορά θα κινηθεί και όλοι είναι χαρούμενοι! Ή μήπως όχι;
Πίσω από την «αστραφτερή» ατμόσφαιρα του χριστουγεννιάτικου στολισμού, κάποιοι/ες θα βγάζουν όλη την δουλειά πάνω από τα ράφια και τις βιτρίνες των προϊόντων, πάνω από τις ταμειακές μηχανές, μέσα στις αποθήκες πακετάροντας και κουβαλώντας, για να πάρουν στο τέλος της ημέρας 3,60 και να φεύγουν καθημερινά «πτώματα» από τις δουλειές τους. Στην πλειοψηφία τους αυτοί οι εργαζόμενοι, οι εμποροϋπάλληλοι, όπως και η πλειοψηφία της εργατικής τάξης στην εποχή που ζούμε, ή θα αρκεστεί στα απολύτως απαραίτητα (ή ούτε καν σ΄αυτά) για τις γιορτές ή θα βρεθούν στα «όρια» τους για καμιά εορταστική «ατασθαλία». Και η καπιταλιστική οικονομία θα συνεχίσει απρόσκοπτα την λειτουργία της… Εμείς θα εργαζόμαστε είτε στην σφαίρα της παραγωγής είτε στην σφαίρα της κυκλοφορίας όλων των αγαθών, για να πλουτίζουν άλλοι από την δουλειά μας και να μην έχουμε παρά την ελάχιστη πρόσβαση στον παραγόμενο από εμάς κοινωνικό πλούτο.
Ας δούμε λίγο πιο συγκεκριμένα τις συνθήκες εργασίας των εμποροϋπαλλήλων, δηλαδή ενός σημαντικού κομματιού της εγχώριας εργατικής τάξης που εργάζεται στον τριτογενή τομέα στις επιχειρήσεις του λιανεμπορίου (καταστήματα ρούχων, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, βιβλιοπωλεία, supermarket κ.τ.λ.). Ας δούμε, επίσης και πώς οι συνθήκες εργασίας τους δυσχεραίνουν κατά την εορταστική περίοδο. Αρχικά, οι εμποροϋπάλληλοι έρχονται αντιμέτωποι, όπως και το σύνολο της εργατικής τάξης, με τα κατά σειρά ετών αντεργατικά νομοσχέδια που έχουν περάσει όλες οι κυβερνήσεις και στοχεύουν με οξυνόμενη ένταση μεταξύ άλλων στο χτύπημα της 8ωρης 5νθήμερης εργασίας. Έτσι με το γράμμα του νόμου εργάζονται 10ωρα και 12ωρα χωρίς να πληρώνονται υπερωρίες, ενώ συνήθης είναι και η 6ημερη εργασία στον κλάδο, καθώς και η μερική κατάργηση της Κυριακάτικης Αργίας, με κάποιες Κυριακές του χρόνου να επιτρέπεται νομικά η λειτουργία καταστημάτων λιανεμπορίου. Βέβαια, υπάρχουν και οι επιχειρήσεις του κλάδου που προωθούν τις «ευέλικτες» σχέσεις εργασίας με τα «σπαστά» ωράρια κατά τις ώρες αιχμής. Όσον αφορά τους μισθούς του κλάδου και τα εργατικά δικαιώματα, η πλειονότητα των εργαζομένων αμείβονται με τον βασικό μισθό, ενώ απουσιάζουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, με αποτέλεσμα η αβεβαιότητα και η εργοδοτική αυθαιρεσία να καθορίζουν τις εργασιακές σχέσεις.
Οι κάθε λογής τρόποι που βρίσκουν τα αφεντικά με την αγαστή σύμπραξη του κράτους για να επωφεληθούν όσο το δυνατόν παραπάνω μέσα στην περίοδο των χριστουγεννιάτικων γιορτών, προφανώς και δυσχεραίνουν έτι περισσότερο τις συνθήκες εργασίας των εμποροϋπαλλήλων. Πέρα από την υπάρχουσα εντατοκοποίηση της εργασίας λόγω της αυξημένης ζήτησης, οι εργαζόμενοι στο εμπόριο έχουν να αντιμετωπίσουν και το ξεχείλωμα του ωραρίου και του φόρτου εργασίας τους, με το διευρυμένο εορταστικό ωράριο ως το βράδυ, με τις γιορτές του κεφαλαίου όπως το Black Friday, τις διάφορες «χρωματιστές νύκτες» που διοργανώνουν όλο και συχνότερα οι Δήμοι με την λειτουργία των καταστημάτων έως πολύ αργά το βράδυ, καθώς και την ισοπέδωση της Κυριακάτικης Αργίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η «κόκκινη νύχτα» που διοργάνωσε ο δήμος Γλυφάδας και η «Χρυσή Νύχτα» που διοργάνωσε ο δήμος Ηλιούπολης στις 21/12 με τα εμπορικά καταστήματα να είναι ανοικτά μέχρι τις 24:00 και την 01:00 το βράδυ αντίστοιχα. Χαρακτηριστικό, επίσης, για την εξάντληση που βιώνουν οι κατά την εορταστική περίοδο είναι ότι σε συνδυασμό με το εορταστικό ξεχειλωμένο ωράριο, έχουν κληθεί και θα κληθούν να δουλέψουν 4 Κυριακές μέσα στον Δεκέμβρη που τα εμπορικά καταστήματα θα είναι ανοικτά.
Ειδική αναφορά οφείλουμε να κάνουμε και στους χιλιάδες εργαζομένους στα supermarkets. Ενώ οι ιδιοκτήτες των μεγάλων αλυσίδων supermarkets που αποτελούν στην πραγματικότητα ένα ολιγοπώλειο έχουν δει τα κέρδη τους να ανεβαίνουν κατακόρυφα κατά τα τελευταία χρόνια, επωφελούμενοι και από τον πληθωρισμό και την συνεπαγόμενη ακρίβεια που τσακίζει την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, δεν έχουμε δει, όπως είναι και φυσικό, την παραμικρή βελτίωση προς όφελος των εργαζομένων τους. Πόσω μάλλον το αντίθετο! Πρόσφατος είναι ακόμα ο τραγικός θάνατος εργαζομένου μέσα στις αποθήκες του Σκλαβενίτη στο Καματερό εξαιτίας της αποπνικτικής ατμόσφαιρας καύσωνα που επικρατούσε, καθώς ο Σκλαβενίτης των δισεκατομμυρίων σε κέρδη δεν έδωσε μία για την εγκατάσταση και την λειτουργία κλιματισμού στις αποθήκες. Παρόμοια, τραγικά γεγονότα συνέβησαν και σε άλλα supermarkets κατά την περίοδο του καλοκαιριού (π.χ λιποθυμία εργαζομένης στον Μασούτη από θερμοπληξία), καθώς και διαχρονικά παρατηρούμε σειρά εργατικών «ατυχημάτων» και «δυστυχημάτων» κυρίως στον τομέα της εκφόρτωσης και μεταφοράς των εμπορευμάτων στα supermarkets. Ας μην ξεχνάμε, και την όχι και τόσο μακρινή περίοδο των lockdowns που καταστήματα αλυσίδων supermarket (π.χ Σκλαβενίτης) παρά τα διεγνωσμένα κρούσματα εργαζομένων συνέχιζαν να λειτουργούν κόντρα στα υγειονομικά πρωτόκολλα, με αποτέλεσμα την διάδοση του κορονοϊού που επέφερε σε περιπτώσεις και τον θάνατο εργαζομένων που νόσησαν. Κι όλα αυτά για την διαιώνιση και την αύξηση των κερδών λίγων κεφαλαιοκρατών, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων αμείβονται και στα supermarket με τον κατώτατο μισθό.
Οι εργαζόμενοι στο εμπόριο αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της εργατικής τάξης στην ελλάδα, ένα σημαντικό κομμάτι που είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένο και ως προς τους μισθούς και ως προς την γενικότερη εκμετάλλευση που υφίστανται, όπως περιγράψαμε και παραπάνω. Σημαντικό διακύβευμα για την όσο το δυνατόν βελτίωση των όρων εργασίας στον κλάδο είναι η οργάνωση και ο αγώνας των ίδιων των εργαζομένων, σε ένα κλάδο εν πολλοίς κατατεμαχισμένο σε μικρά καταστήματα ή υποκαταστήματα μεγάλων αλυσίδων. Απαραίτητη, λοιπόν, είναι η ταξική – συνδικαλιστική οργάνωση σε κλαδικό επίπεδο, σε ένα μαχητικό και ακηδεμόνευτο σωματείο βάσης (που αυτή την στιγμή δεν υπάρχει) μακριά από κομματικές πατρωνίες που οδηγούν τους αγώνες των εργαζομένων σε εγγενή όρια που τα αποφασίζει μια μικρή γραφειοκρατική ηγεσία μέσα στο σωματείο και φτάνουν μέχρι την κομματική ενσωμάτωση από το Κομμουνιστικό Κόμμα στην περίπτωση του κλάδου που αναφερόμαστε. Εμείς θέλουμε σωματεία που θα βρίσκονται στα χέρια των ίδιων των εργαζομένων, με ισοτιμία στην λήψη και την εκτέλεση των αποφάσεων, με ενεργά συλλογικά όργανα, με μαζική συμμετοχή και ορίζοντα ριζοσπαστικούς ταξικούς αγώνες από εμάς για εμάς και κόντρα σε κάθε εκμεταλλευτή και εξουσιαστή που ορέγεται είτε την εναλλαγή της αστικής διακυβέρνησης είτε το βαμμένο με αίμα προλετάριων «εργατικό» κράτος. Στην ίδια κατεύθυνση, σημαντική είναι η ύπαρξη και η δημιουργία επιχειρησιακών σωματείων στον κλάδο, όπου αυτό είναι εφικτό, για την μεγαλύτερη διεισδυτικότητα του αγώνα και την οργάνωση των εργαζομένων σε κάθε χώρο εργασίας με βάση τα καθημερινά ιδιαίτερα προβλήματα και τις ανάγκες που έχουν.
